جدیدترین مطالب
اشتباه محاسبات در روابط با همسایگان را جدی بگیریم
أحدث المقالات
تنش در دریای جنوبی چین / رئیسجمهور فیلیپین: به حملات خطرناک چین، واکنش نشان خواهیم داد
فردیناند مارکوس جونیور، رئیسجمهوری فیلیپین روز پنجشنبه هشدار داد که کشورش به «حملات خطرناک» گارد ساحلی چین واکنش نشان خواهد داد. سخنان رئیسجمهوری فیلیپین از تشدید تنش در روابط چین و فیلیپین حکایت دارد. دو کشور بر سر مالکیت و کنترل آبهای دریای جنوبی چین اختلاف دارند. ویتنام، مالزی، تایوان و برونئی از دیگر طرفهایی هستند که ادعاهایی را در مورد آبهای جنوبی چین مطرح کردهاند.
فضای سایبر و ژئوپلیتیک: ارزیابی هنجارهای جهانی امنیت سایبری
کریستیان رل، دانکن هولیس، ویات هافمن و تیم مورر در مطلبی که بنیاد کارنگی آن را منتشر ساخت، نوشتند: همانطوری که ناامنی در فضای سایبر به مشکل فزاینده جهانی تبدیل شده است، دولتها و سازمانهای ذیربط به دنبال افزایش ثبات در فضای سایبر هستند. درنتیجه مجموعه جدیدی از هنجارهای سایبری در اشکال مختلف پدیدار شده است.
تهدیدهای سایبری و هنجارها
امنیت سایبری از جهات اقتصادی، انسانی و امنیت ملی به یک مشکل جهانی تبدیل شده است. از حیث اقتصادی، باجافزار واناکرایِ سال 2017، صدها هزار شبکههای کامپیوتری را در 150 کشور آلوده ساخت و خسارت اقتصادی 4 میلیارد دلاری بجای گذاشت. ضمناً باجافزار نوتپتیا 10 میلیارد دلار خسارت وارد ساخت.
در پاسخ به این تهدیدها، بسیاری از کشورها و سازمانهای ذینفع ایده هنجارهای سایبری یا به عبارتی رفتار مناسب در فضای سایبری را مطرح کردند تا از این طریق رفتار دولتها قانونمند شده و خسارتها از ناحیه فعالیتهای بدافزار در فضای سایبری محدود شود. برای تدوین و توسعه این قبیل هنجارها، دولتهای مختلف و نهادهای ذینفع رویههای متفاوتی را در بسترهای چندجانبه، بخش خصوصی، صنعت و دیگر زمینههای ذیربط گسترش دادهاند:
1- دیپلماسی هنجارهای چندجانبه شامل تلاش دولتها برای تدوین هنجار سایبری برای نظارت بر رفتار کشورها است. مهمترین تلاشها در این چارچوب تحت نظارت کمیته اول مجمع عمومی سازمان ملل متحد است.
2- هنجارهای بخش خصوصی شامل گروههای کارشناسی سطح بالا از بخشهای مختلف با سابقه انجام مطالعه و پژوهش در هنجارهای سایبری برای کشورها و دیگر ذینفعان است.
3- هنجارهای صنعتمحور شامل تلاشهایی جهت شناسایی هنجارها برای صنعت است.
4- هنجارهای چند ذینفعان اشاره به مجامع فراگیر دارد که به ذینفعان متعدد، ازجمله ترکیبی از دولتها، سازمانهای بینالمللی، صنایع، جامعه مدنی و دانشگاهیان فرصتهایی برای بحث و تبادلنظر، شناسایی یا پیشبرد هنجارهای سایبری ارائه میکند.
گروه کارشناسان دولتی
تلاشهای دولتمحور گروه کارشناسان دولتی سازمان ملل متحد در سالهای گذشته (2013 و 2105)، در بیان فهم بیندولتی از مفاهیم اصلی سایبری و کاربست حقوق بینالملل در فضای سایبری موفق بوده است.
گروه کارشناسان دولتی یکی از رهیافتهای جامع و دولتمحور در قبال هنجارهای سایبری است و برنامههای خود برای برقراری ارتباط با سازمانهای منطقهای بسط و توسعه داده است.
گروه کارشناسان دولتی اولیه متشکل از کارشناسان 15 کشور بود که در سالهای 2015 و 2017 به ترتیب به 20 و 25 کشور افزایش یافت. تصمیمات گروه کارشناسان دولتی با اجماع اتخاذ میشود. این گروه بخشی از کمیته اول مجمع عمومی سازمان ملل متحد است که به خلع سلاح، چالشهای جهانی و تهدیدها علیه صلح جهانی میپردازد.
موضوع فناوری اطلاعات و ارتباطات در امنیت بینالمللی از سال 1998 در دستورکار سازمان ملل قرار داشته است و روسیه اولین بار معاهده کنترل تسلیحات سایبری را پیشنهاد کرد. از سال 2004، تعداد شش گروه کارشناسان دولتی وجود داشته است و سه گروه از شش گروه یادشده دستاوردهای قابلتوجهی دستیافته که در مجموع، چارچوب فعلی سازمان ملل متحد را در این زمینه تشکیل میدهند. چارچوب یادشده متشکل از سه رکن زیر است:
1) شناسایی کاربست حقوق بینالملل
2) هنجارهای غیرالزامآور ناظر بر رفتار دولتها در زمان صلح
3) اقدامات اعتمادساز در بخش سایبری
نقاط ضعف و قوت
گروه کارشناسان دولتی دارای نقاط ضعف و قوت است. نقطه قوت این گروه، قرار داشتن آن در سازمان ملل متحد و اعتباری است که رویههای این سازمان به دیالوگ بینالمللی میبخشد؛ اما نقطهضعف این گروه این است که مشخص نیست فهرست هنجارهای آن به چه میزان بینالمللی شده است. بعلاوه، این گروه دارای 25 عضو است و نتایج نشستهای آن بازتاب نظرات همه کشورهای عضو سازمان ملل نیست.
کارگروه آزاد سازمان ملل متحد
مجمع آزاد برای مشارکت تمامی اعضای سازمان ملل متحد تشکیل شد و این کارگروه فرصتی برای بحث و تبادلنظر پیرامون هنجارهای فضای سایبری برای تمامی کشورهایی فراهم میکند که در گروه کارشناسان دولتی حضور و مشارکت ندارند. بعلاوه، کنشگران غیردولتی نیز در این کارگروه فعال هستند.
وظایف کارگروه آزاد سازمان ملل متحد مشابه اختیارات گروه کارشناسان دولتی است که به شرح زیر است:
- استمرار تدوین و توسعه مقررات، هنجارها و اصول ناظر بر رفتار مسئولانه کشورها.
- در صورت لزوم، ایجاد تغییرات در مقررات و هنجارهای حاکم بر رفتار کشورها در فضای سایبری.
- مطالعه و بررسی امکان برقراری دیالوگ نهادی مستمر با مشارکت گسترده کشورها تحت نظارت سازمان ملل متحد.
نقطه قوت کارگروه آزاد سازمان ملل متحد این است که از پشتوانه سازمان ملل متحد برخوردار است و زیرمجموعه کمیته اول مجمع عمومی محسوب میشود. مشارکت همه کشورهای عضو سازمان ملل متحد در این کارگروه از دیگر نقاط قوت آن بشمار میرود.
علاوه بر کارگروههای یادشده، اتاقهای فکر و اندیشکدهها نیز بهعنوان کنشگران غیردولتی پا به عرصه هنجارهای ناظر بر رفتارها در فضای سایبری گذاشتهاند. کمیسیون جهانی توسط کنشگران غیردولتی برای تدوین مقررات و هنجارها در فضای سایبری تأسیس شد.
نقطه قوت این کمیسیون در ظرفیت آن برای جمعآوری دانش از مجموعهای متنوع از رشتهها و بخشها قرار دارد. فعالیتهای گذشته این کمیسیون و تجارب آن، اعتبار خاصی به کمیسیون یادشده جهت ارائه و پیشنهاد هنجارها در فضای مجازی بخشیده است.
نتیجهگیری
هنجارهای ناظر بر رفتار مناسب در فضای سایبری اغلب بازتاب واقعیات سیاسی نظام بینالملل است. بسیاری از کارشناسان نسبت به پیشرفت قابلتوجه در بستر ژئوپلیتیکی کنونی جهان بدبین هستند.
در مقابل، کارشناسان فنی خوشبین هستند و اعتقاد دارند راهحلهای فنی برای بهکارگیری و گسترش هنجارها در فضای سایبری وجود دارد. بهعنوانمثال میتوان از کدگذاری برای کامپیوترها استفاده کرد.
لازم است انتظارات از هنجارهای سایبر واکاوی شود. ویژگیها و پیچیدگیهای فضای سایبری موانع جدی را برای هنجارهای مؤثر ایجاد میکند. دامنه سایبری خود بیانگر بُعد نسبتاً جدید از فعالیت دولتها است و با انجام این کار، میتوان آسیبپذیری سیستمهای حیاتی را کاهش داد.
گروه سوم از کارشناسان بر این باورند که تغییری در رفتار قدرتهای بزرگ در نبود شوکهای سایبری عمده بهنظام سیاسی همچون هیروشیمای سایبری ایجاد نخواهد شد. تنها در صورت بروز هزینههای واقعی عملیات سایبری، هنجارهای سایبری در میان بازیگران و کشورها قوت خواهد گرفت.
0 Comments