أحدث المقالات
چشم انداز نقش آفرینی آمریکا در سوریه
امیرعلی ابوالفتح/ کارشناس مسائل آمریکا
اواخر آذرماه بود که دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا با این عنوان که تنها دلیل حضور نیروهای کشورش در سوریه وجود داعش بود و اکنون این گروه شکست خورده، از خروج نیروهای آمریکایی از سوریه خبر داد؛ هرچند این تصمیم با مخالفتهایی در داخل ایالات متحده مواجه شد و برخی معتقد بودند که این خروج زودهنگام است. از سوی دیگر اخیرا مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در نشست وزرای خارجه کشورهای عضو ائتلاف بینالمللی علیه داعش، این گروه تروریستی را همچنان یک تهدید دانست و تاکید کرد که تصمیم واشنگتن برای خروج نیروهای ایالات متحده از سوریه به معنای پایان جنگ با داعش نیست. اما به طور کلی از شواهد و قرائن چنین برمیآید که آمریکا قرار است حضور نظامی خود را در سوریه پایان دهد و دو هزار نیروی نظامی خود در سوریه را حداقل از خاک این کشور خارج کند اما این مسئله که این نیروها را کجا مستقر کند هنوز جای بحث دارد.
بر اساس آنچه که اعلام شده تعداد بسیار کمی این افراد به خاک آمریکا بازخواهند گشت و تعداد بیشتری از آنها در پایگاههای آمریکا در عراق استقرار پیدا میکنند.
با این تفاسیر به نظر میرسد که آمریکاییها در نهایت پذیرفتهاند که نظام سیاسی سوریه به رهبری بشار اسد قابل تغییر نیست؛ امکان سرنگونی حکومت اسد و تغییرات دلخواه آمریکا در سوریه محقق نخواهد شد و لذا به تدریج اروپا و آمریکا به طور غیررسمی به سمت به رسمیت شناختن وضع موجود حرکت خواهند کرد. به این امید که در آینده انتخاباتی برگزار و زمینه برای قدرت گرفتن جریانهای همسو با آمریکا و اروپا در سوریه فراهم شود. اما این مسئله که چنین امری محقق شود یا خیر بستگی به تحولات پیشرو دارد.
به هر صورت آنچه مسلم است این که آمریکاییها فعلا تصمیم دارند که حضور نظامی و نقشآفرینی سیاسی خود را در سوریه به حداقل برسانند.
درواقع به نظر میرسد که واشنگتن در این حوزه به پایان خط رسیده است؛ چرا که به لحاظ نظامی نتوانستند تغییری در سوریه ایجاد کنند. این در حالی است که آنها به شکل آشکارا جریانها و طیف وسیعی از مخالفان اسد از گروههای سکولار غربگرا گرفته تا نیروهای نزدیک به القاعده را مسلح کردند. حتی شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه بعضا آمریکاییها به امید سرنگونی حکومت بشار اسد، داعش را نیز تسلیح کردهاند یا چشمانشان را در مقابل تسلیح شدن داعش بستهاند. اما نه تنها چنین امری محقق نشد بلکه در اردوگاه آمریکاییها نیز شکاف گستردهای ایجاد شد. در ابتدا ائتلافی غربی-عربی-عبری علیه سوریه شکل گرفته بود که با خروج ترکیه از این ائتلاف، این نیروها تضعیف شدند. از دیگر سو ورود مستقیم روسیه و ایران به مسئله سوریه، کفه ترازو را به سمت نظام سیاسی مستقر در سوریه تغییر داد و آمریکاییها به این نتیجه رسیدند که راهحل نظامی برای این کشور دیگر امکانپذیر نیست.
به لحاظ سیاسی نیز چون واشنگتن دیگر کارتی نداشت تا بتواند از نظر نظامی روی زمین تاثیرگذار باشد به تدریج نقشآفرینی سیاسیشان نیز کاهش پیدا کرد و ابتکار عمل در اختیار مسکو- تهران و آنکارا قرار گرفت.
در حال حاضر نیز این سه کشور، تحولات سوریه را بدون حضور آمریکا پیش میبرند. لذا از نظر دونالد ترامپ و مشاوران وی، سوریه از دست رفته است و به همین دلیل نیروهای خود را از این کشور خارج میکنند. البته در عین حال آنها امیدوار هستند که زمینه مناسبی را برای جایگزینی موضوع سوریه مطرح کنند. به عنوان مثال رئیس جمهور آمریکا چندی پیش اعلام کرد که نیروهایشان را با هدف نظارت بر ایران به عراق اعزام خواهد کرد. باید توجه داشت که همچنان حرف و حدیثهایی مطرح است مبنی بر اینکه داعش هنوز از بین نرفته و لذا ضرورت دارد که نیروهای آمریکا در منطقه باقی بمانند. البته باقی ماندن نیروهای آمریکایی به این معنا نیست که در خاک سوریه حضور داشته باشند بلکه میتوانند در خاک عراق باشند و عملیاتهایی را از پایگاههای خود در عراق به صورت موردی انجام دهند.
به این ترتیب هنوز یک فضای پرابهام و غبارآلودی در رابطه با نگاه آمریکا به موضوع سوریه وجود دارد و پیامهای متفاوتی از واشنگتن مخابره میشود؛ از یک سو ترامپ بسیار مصر است که به فرایند خروج نیروها از سوریه سرعت دهد و جریانهای منتقد جنگ نیز معتقد هستند که آمریکا باید جنگهایش را حداقل در حوزههای کم اهمیت کاهش دهد و از سوی دیگر عدهای در آمریکا همچنان جنگ را ابزاری برای پیشبرد سیاست خارجی میدانند. لذا این جدال داخل آمریکا ادامه دارد و مشخص نیست که در نهایت کدام جبهه بتواند نظراتش را پیش ببرد. ظاهر امر نشان میدهد که ترامپ به عنوان رئیسجمهور و فرمانده کل نیروهای مسلح آمریکا از جایگاه بالایی برای پیشبرد برنامههای خود برخوردار است اما برخی مقاومتهای درونساختاری وجود دارد تا دستورها و فرامین ترامپ برای خروج هرچه سریعتر از سوریه محقق نشود و یا ماموریتهای موازی برای نیروهای آمریکایی طراحی شود تا مابهازای خروج از سوریه، آمریکا بتواند در دیگر مناطق غرب آسیا حضوری پررنگ داشته باشد.
0 Comments