أحدث المقالات
نشست تاشکند نماد تقویت همگرایی در آسیای مرکزی
دومین نشست مشورتی سران کشورهای آسیای مرکزی بهمنظور تداوم روند تقویت همگرایی، با حضور پنج نفر از رهبران منطقه با تمرکز خاص بر مسئله همکاری چندجانبه، تضمین، تقویت امنیت و ثبات در این بخش از جهان دوشنبه 11 آذرماه در شهر تاشکند ازبکستان برگزار شد.
شوکت میرضیایف رئیسجمهوری ازبکستان، سورنبای ژینبکوف رئیسجمهوری قرقیزستان، امامعلی رحمان رئیسجمهوری تاجیکستان، قربانقلی بردیمحمداف رئیسجمهوری ترکمنستان و نورسلطان نظربایف رئیس شورای امنیت و رئیس حزب حاکم قزاقستان در این نشست شرکت کردند. آسیای مرکزی یا آسیای میانه بخش پهناوری از قاره آسیاست که هیچ مرزی با آبهای آزاد جهان ندارد. ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، افغانستان و مغولستان ازجمله کشورهای این حیطه جغرافیایی هستند.
باید توجه داشت که اجلاس تاشکند اجلاس ویژهای بود؛ چراکه این اجلاس در حالی برگزار شد که کشورهای آسیای مرکزی در حال کنار گذاشتن اختلافات پیشین هستند و به سمت همگرایی، نزدیک شدن به یکدیگر، باز کردن مرزها و استفاده از فرصتهای اقتصادی گامهایی برداشتهاند.
تحولی که طی سالهای اخیر در آسیای مرکزی در حال رخ دادن است بیارتباط با تغییرات ساختار سیاسی یا تغییرات مدیریت سیاسی در ازبکستان نیست. ازبکستان شاید مهمترین کشور آسیای مرکزی به شمار رود که بیش از 25 سال تحت سلطه آقای اسلام کریموف قرار داشت؛ کریموف یک کشور بسته ایجاد کرده بود که با همسایگان و مردم خود مشکلات بسیاری داشت. از زمانی که شوکت میرضیایف به ریاست جمهوری ازبکستان رسید یک سیاست کاملاً دگرگونشدهای را در دستور کار قرار داد.
اقداماتی که طی دو، سه سال گذشته پس از فوت کریموف و روی کار آمدن ضیایف انجامشده کمتر در ایران موردتوجه قرار گرفته است. این در حالی است که تحولات در این کشور میتواند برای کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز بهعنوان الگو مدنظر قرار گیرد. ضیایف تمرکز خود را روی حوزه همسایگی حال چه همسایگان آسیای مرکزی و چه افغانستان و ایران قرار داده است. همچنین وی در رابطه با بحث همکاریها، ایران را در اولویت گذاشته است و برخلاف کریموف که بههیچوجه آمادگی همکاری با تهران را نداشت رئیسجمهور فعلی سیاست نزدیکی با ایران را دنبال میکند.
اولین اقدامی که ضیایف انجام داد این بود که اختلافات با تاجیکستان را کنار گذاشت و مرزها را باز کرد تا مردم بهراحتی و بدون ویزا بتوانند رفتوآمد کنند. درواقع اکنون سیاستهای رئیسجمهور ازبکستان ازنظر توسعه، توجه به طبقه پایین جامعه، مبارزه با فساد و مردمی بودن به الگویی برای کشورهای دیگر آسیای مرکزی تبدیلشده است.
درواقع اکنون کشورهای آسیای مرکزی باید به سیاستها و اقدامات آقای ضیایف اعتماد کنند؛ نشستهایی همچون نشست تاشکند نیز به همت ایشان برگزار میشود که پیشرفتهای خوبی نیز در این نشست شاهد بودیم.
همچنین با توجه به اینکه کشورهای آسیای مرکزی در مسیر پروژه یک کمربند-یک جاده چین قرار گرفتهاند، منجر به آن شده که پکن سرمایهگذاریهای گستردهای در این پنج کشور بهویژه تاجیکستان، قزاقستان، ازبکستان و ترکمنستان انجام دهد. توسعه زیرساختهای این کشورها همچون تونل، سد و خط آهن سریعالسیر باعث شده است که یک رقابت مثبت بین کشورهای آسیای مرکزی در زمینه توسعه، جذب توریسم و ایجاد گشایش با همسایگان را شاهد باشیم.
از دیگر سو ازبکستان نقش مثبتی در رابطه با صلح افغانستان در پیشگرفته و تاکنون دو جلسه بین طالبان و دولت افغانستان در تاشکند برگزار شده که ایران نیز در این جلسات حضور داشت.
لذا جمهوری اسلامی ایران باید نسبت به تحولات در آسیای مرکزی توجه بیشتری داشته باشد و با دقت نظر بیشتری آن را دنبال کند. چراکه این کشورها علاقهمندی زیادی برای کار کردن با ایران دارند و تهران در شرایط اقتصادی فعلی میتواند ضمن رفت و آمد با این کشورها، یک رابطه راهبردی محکم با آنها ایجاد کند؛ یعنی جمهوری اسلامی باید روابطی را در پیش بگیرد که فقط روی یک کشور تمرکز نکند بلکه با پنج کشور روابطش را گسترش دهد.
برای ایجاد چنین روندی در درجه نخست باید اعتمادسازی کرد تا اگر دلخوری و کدورتی بین ایران و برخی از این کشورها وجود دارد رفع شود. بهعنوانمثال چندین سال است که ایران موفق نشده با ترکمنستان یک معامله گازی انجام دهد. دراینبین ازبکستان به گسترش روابط با ایران بسیار علاقه نشان داده و دنبال آن است که یک خط آهن و اتوبانی را از مزارشریف افغانستان به سمت ایران بکشاند. چراکه ازبکها مایل هستند که در چابهار یا بندرعباس سرمایهگذاریهایی انجام دهند.
باید توجه داشت چون کشورهای آسیای میانه ازنظر جغرافیایی به آبهای آزاد دسترسی ندارند بهترین راه حفظ ارتباطشان برای تجارت با دنیا از طریق جنوب ایران است و چون در ایران امنیت برقرار است آنها علاقهمند به این مسیر هستند. جمهوری اسلامی نیز باید از این سرمایهگذاریها و طرحها استقبال کند زیرابه نفع هر دو طرف خواهد بود.
اگر تهران نتواند از این فرصت بهره ببرد و با این کشورها همکاری کند طبیعتاً کشورهای دیگر جای ایران را خواهند گرفت همچنان که تا به امروز نیز بارها شاهد این موضوع بودهایم.
0 Comments