جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
نگاهی به بیانیه آتشبس ترکیه و پیامدهای آن
در بندهایی از این بیانیه با تاکید بر روابط نزدیک ترکیه و آمریکا به عنوان دو کشور عضو ناتو آمده است که آمریکا نگرانی امنیتی مشروع ترکیه نسبت به مرزهای جنوبی خود را درک میکند و دو کشور بر روابط خود به عنوان دو عضو همپیمان در ائتلاف ناتو تاکید دارند.
این بیانیه میافزاید دو کشور ترکیه و آمریکا مصمم به ادامه مبارزه با داعش در شمال شرق سوریه هستند؛ موضوعی که متضمن هماهنگی مناسب درباره مهاجران از مناطق تحت کنترل داعش و اردوگاههاست. طرف ترکیهای، متعهد است تا امنیت ساکنان مناطق امن تحت کنترل نیروهای ترکیه را تامین کند و برای جلوگیری از آسیب رسیدن به غیرنظامیان و زیرساختها نهایت دقت و حساسیت را به خرج دهد.
همچنین دو طرف بر ادامه اهمیت و کارآمدی ایجاد منطقه امن برای تضمین رفع نگرانیها درباره امنیت ملی ترکیه از جمله عقبنشینی سلاحهای سنگین یگانهای مدافع خلق کرد و نابودی سنگرها و مواضع نظامیشان توافق کردند. منطقه امن در وهله نخست زیر نظر و کنترل نیروهای مسلح ترکیه خواهد بود و دو طرف در راستای اجرای تمام جوانب مربوط به آن هماهنگی خود را افزایش خواهند داد.
بر این اساس طرف ترک موقتا عملیات «چشمه صلح» را برای تضمین خروج یگانهای مدافع خلق کرد از منطقه امن ظرف ۱۲۰ ساعت متوقف کرده و در پی تکمیل این عقبنشینی عملیات متوقف میشود. به مجرد توقف این عملیات، آمریکا دیگر به تحریمها براساس دستور اجرایی صادره در ۱۴ اکتبر و اعمال تحریمها علیه داراییهای مسؤولان ترکیهای ادامه نخواهد داد و ممنوعیت ورود افراد تحت تحریم برداشته شده و با کنگره رایزنی صورت خواهد گرفت. حسب اقتضای امر برای اطمینان از پیشرفت برای تحقق صلح و امنیت در کشور سوریه طبق قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت و به مجرد توقف عملیات «چشمه صلح» تحریمها برداشته میشوند.
پس از صدور این بیانیه وزیر خارجه ترکیه با اشاره به بندهای آن ضمن تاکید بر اینکه ترکیه به خواستههای خود رسیده است، افزود: این یک آتشبس نیست. آتشبس فقط میتواند بین دو طرف مشروع صورت بگیرد. این به معنای تعلیق عملیات است و نه به عقب نشینی.
چاووش اوغلو تاکید کرد: آنکارا با طرف آمریکایی درباره خارج کردن سلاحهای سنگین کردها و نابودی مواضع آنها توافق کرده و هیچ تعهدی درباره عین العرب (کوبانی) نداده است. ما خروج سلاحهای سنگین را زیر نظر خواهیم داشت.
وی با اشاره به اینکه کنترل منطقه امن در اختیار نیروهای مسلح ترکیه خواهد بود، گفت: درباره منبج و برخی مناطق دیگر نیز با روسیه مذاکره خواهیم کرد.
پس از اعلام این آتش بس، رئیس جمهور آمریکا در جمع خبرنگاران با اشاره به تعلیق تحریمهای ترکیه، درباره این توافق گفت: «این توافق همان چیزی است ترکیه همیشه خواستار آن بوده است. اردوغان مرد سرسختی است و کار درست را انجام داد… نیازی به اعمال تحریمهای دیگر نیست. خیلی سریع تحریمها و وضع تعرفههای جدید کنار گذاشته میشوند.»
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه نیز در تشریح ابعاد این توافق با تاکید بر اینکه « منطقه امن» از شرق به مرزهای عراق میرسد گفته است: منطقه امن در سوریه در طول مرزها به مسافت ۴۴۰ کیلومتر بوده و از شرق به مرزهای عراق خواهد رسید.
اردوغان در عین حال با اشاره به اینکه هنوز بین آمریکا و ترکیه درخصوص عمق منطقه امن در شمال خاک سوریه اختلاف دارند، افزود: منطقهای که ما به عنوان منطقه امن اعلام خواهیم کرد، به گفته ترامپ 22 کیلومتر است اما ما خواستار 32 کیلومتر هستیم… مذاکرات هیئتهای ما ادامه خواهد داشت و در تماس دائم با آمریکاییها هستیم.
او گفت درباره منطقه شمال سوریه با ولادیمیر پوتین نیز ملاقات خواهد کرد.
آن طور که سازمان عفو بین الملل گزارش داده، ترکیه به «ارتکاب جنایت جنگی» در شمال سوریه متهم شده و این سازمان اعلام کرده که نیروهای ترکیه و ائتلاف گروههای مسلح مورد حمایت آن به جان غیرنظامیان هیچ توجهی نمیکنند و با عملیات قتل و حملاتی که به کشته و زخمی شدن غیرنظامیان منجر میشود مرتکب جنایت جنگی میشوند.
در سوی دیگر این درگیری اما بثینه شعبان، مشاور سیاسی و رسانهای بشار اسد، رئیسجمهور سوریه، تاکید کرد: این یک توافق مبهم و نامشخص است. رسیدن به چنین توافقی نشان نمیدهد که به نفع سوریه است یا اینکه سوریه با آن توافق خواهد کرد. این ابهام جای تعجب ندارد چراکه مشخص میکند که تمامی اظهارات ترکیه و آمریکا درباره منطقه امن و توافق بین این دو دقیق نیست.
وی درباره منطقه امن گفت: هیچ چیزی به اسم منطقه امن وجود ندارد. صرف وجود گروههای خارجی بر روی خاک سوریه به این معناست که این منطقه اشغال شده است نه منطقه امن. ابزارهایی که اردوغان در تجاوز به سوریه به آن تکیه میکند ابزارهای تروریستی هستند. ارتش سوریه همچنان در مرزهای مناطق شمال سوریه به استقرار خود ادامه میدهد و ضرورت ورود به این منطقه را میداند. لازم است تمامی مردم سوریه با ارتش برای دفاع از منطقه همکاری کنند.
مشاور سیاسی رئیس جمهور سوریه درباره امکان دیدار میان ترکیه و سوریه گفت: اردوغان برای ما یک اشغالگر متجاوز است و هدف اصلی امروز ما آزادی خاکمان از اشغال ترکیه است. هیچ گونه میانجیگری از سوی روسیه برای دیدار با اردوغان وجود ندارد.
وی درباره نقش ترکیه در روند آستانه همگفت: وزارت خارجه سوریه تأکید دارد که آنچه اردوغان در سوریه امروز و از آغاز بحران انجام میدهد باعث میشود که شایستگی کافی را برای کسب جایگاهی در روند آستانه نداشته باشد.
با این حال برخی تحلیلگران انتظار دارند نشستی که میان رؤسای جمهوری روسیه و ترکیه 22 اکتبر (30 مهرماه) در روسیه برگزار میشود امکانی برای مذاکره ترکیه و سوریه و احیای معاهده آدانا بین دو کشور فراهم کند. آتشبسی که برای یک دوره محدود ۱۲۰ ساعته برگزار شده است روز سهشنبه ۳۰ مهر پایان مییابد؛ همان روزی که قرار است رجب طیب ادوغان با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه دیدار کند.
وقتی نیروهای آمریکایی از شمال سوریه عقب نشینی کردند، ارتش روسیه گشتهای خود را در اطراف نقاط استراتژیک این منطقه مستقر کرد و حالا که میز مذاکره هم در روسیه چیده می شود کرملین به دنبال ایفای چنان نقشی است که جانب هر دو متحد خود در منطقه را داشته باشد تا به عنوان واسطه، میان دمشق و آنکارا ایفای نقش کند.
بی شک واگذاری چنین جایگاهی به روسیه برای سیاستمداران کهنه کار آمریکا خوشایند نیست. با اینکه ترامپ از تصمیم خود برای خروج نیروهای نظامی آمریکا از شمال سوریه به عنوان اقدامی از لحاظ «راهبردی ممتاز» دفاع کرد اما میچ مککانل، رهبر جمهوریخواهان سنا در یادداشتی در روزنامه واشنگتن پست تصمیم او در سوریه را «کابوس راهبردی» توصیف کرد و نوشت: «خارج کردن نیروهای نظامی آمریکا از سوریه یک خطای فاحش راهبردی است و این اقدام به ناامنی بیشتر آمریکا انجامیده، رقبا و دشمنان آمریکا را قویتر کرده و شرکای مهم ایالات متحده را تضعیف خواهد کرد.»
این آتش بس پنج روزه رو به پایان است که یورونیوز به نقل از رئیس جمهور فرانسه از ابتکار مشترک مکرون، مرکل و جانسون برای ملاقات با رجب طیب اردوغان در لندن خبر داده است. گرچه او به زمان دقیق این ملاقات اشاره ای نکرده اما احتمالا او به زمان نشست سران عضو ناتو قرار است 12 و 13 آذرماه در لندن برگزار شود، اشاره کرده است. به نظر می رسد در حالی که در درگیری میان ترکیه و کردهای شمال سوریه، نقش آمریکا با عقب نشینی نیروهای نظامی و ترک کردها تضعیف شده اروپا خواهان ایفای نقشی است.
مکرون آنچه ترکیه در شمال سوریه انجام داده است را «دیوانگی» خواند و تاکید کرد که در صورت ظهور مجدد داعش در منطقه این آنکارا است که در این ماجرا نقش داشته است.
او در عین حال تاکید کرده است: آنچه در شمال سوریه می گذرد ثمره اشتباه سنگینی است که از سوی غرب و ناتو سر زده است. اکنون اشتباه غرب و ناتو سوال هایی را درباره عملکرد و جایگاه پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو به میان آورده و این مسئله سبب تضعیف اعتبار ما خواهد شد.
دونالد توسک، رئیس شورای اروپا نیز در جریان یک کنفرانس خبری پس از نشست رهبران اتحادیه اروپا در بروکسل گفت که این توافق یک «آتش بس» واقعی نیست بلکه تحمیل نوعی کاپیتولاسیون در این منطقه محسوب می شود. شرایط کاملا روشن است. آنچه از آن به عنوان آتش بس یاد می شود چیزی نیست که ما انتظار داریم.
علاوه بر اینها جزئیات توافق آتش بس صورت گرفته میان ترکیه و کردهای شمال سوریه و عملکرد سران کاخ سفید در رابطه با آن، در روزهای گذشته انتقادات زیادی را برانگیخت. رفتار دولت آمریکا در رابطه با حمله ترکیه به شمال سوریه آشکارا نشان میدهد آمریکا چشم انداز درازمدتی درباره سوریه و تحولات آن ندارد. بی ثباتی در سیاست خارجی آمریکا در مورد سوریه هزینه های سنگینی را به ثبات و آرامش در این کشور تحمیل کرده است.
در حالی ترامپ با تکیه بر چنین رویکردهای زورمدارانه ای، با چراغ سبز دادن به ترکیه عجولانه و غیرمنتظره مجوز حمله نظامی به سوریه را داد که با نادیده گرفتن حقوق شهروندان سوری و حاکمیت ملی این کشور، روندهای سیاسی برای ایجاد ثبات و استقرار امنیت در این منطقه را به چالش کشید.
پس از اعلام توافق آتش بس میان ترکیه و کردهای شمال سوریه، دموکراتهای ارشد کنگره آمریکا انتقادات تندی نسبت به آن مطرح کردند.
نانسی پلوسی، رئیس دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا و چاک شومر، رهبر اقلیت سنای این کشور در بیانیهای گفتند، این توافق یک «توافق آتشبس دروغین» است که نشان میدهد ترامپ «دست به تلاشهای بیهدف میزند.» ترکیه در این توافق هیچ چیز را تسلیم نکرد در حالی که ترامپ به اردوغان «همه چیز را داد».
البته این توافق صدای هم حزبی های ترامپ را نیز درآورد: میت رامنی، سناتور جمهوریخواه آمریکایی در صحن سنای آمریکا گفت: تصمیم ترامپ برای رها کردن همپیمانان کردش در سوریه مثل یک « لکه خون » در کتابهای تاریخ آمریکا به جا میماند.
به نظر میرسد اعلام دیدار آتی اردوغان و پوتین مقامات کاخ سفید را به این صرافت انداخت که از بیم ارائه ابتکار عملی از سوی روسیه و تاثیر بر مسائل شمال سوریه، با تنظیم توافق آتش بس به سرعت به ایفای نقشی هر چند مبهم و کوتاه مدت بپردازند؛ توافقی که در منطقه پرتنش و جنگ زده شمال سوریه بر پیچیدگی مسائل خواهد افزود. در حالی که ارتش سوریه درمناطقی چون قامشلی و حسکه و بخشهایی از رقه حضور پیدا کرده است حضور رسمی نظامیان ترکیه در« منطقه امنی » که ترکیه به دنبال آن است احتمال بروز و تشدید درگیری نظامی و تنشی دامنه دار در منطقه را بسیار بالا میبرد.
0 Comments