هران و مسکو در دو سال اخیر ارتباطات بسیار خوبی با هم داشته و در مبارزه با تروریسم، تلاش برای برقراری صلح و ثبات در منطقه و حل و فصل مسائل سوریه و عراق همکاری‌های سازنده ای داشته اند. چنانچه حسن روحانی رئیس جمهوری ایران در سفر اخیر خود به مسکو و مذاکره با ولادیمیر پوتین مذاکراتی درباره سوریه، عراق، یمن و مسایل منطقه، افغانستان و حتی مسائل امنیتی آسیای مرکزی و قفقاز و مسائل اقتصادی انجام داد. گفت‌وگوی زیر به بهانه سفر نوروزی رییس جمهور، به بررسی روابط دو کشور پرداخته است.

از منظر کلی روابط ایران و روسیه به عنوان دو کشور که از طریق دریای خزر با هم همسایه هستند همیشه برای ایران در زمان روسیه تزاری، در زمان شوروی و همچنین در دوره روسیه جدید همیشه اهمیت داشته است. به دلیل همسایگی و مجاورت و همچنین به دلیل تأثیرگذاری روسیه در سطح بین‌المللی و تأثیرگذاری ایران در سطح منطقه ای، مناسبات دو کشور حساس بوده است و فراز و نشیب‌های فراوانی را هم طی کرده است. اما در چند سال اخیر تجربه‌ی مثبتی بین ایران و روسیه به ویژه در مورد سوریه به وجود آمده است. بنابراین انگیزه‌ی بیشتری ایجاد شده است، به طوری که طی سه سال و نیم گذشته روسای جمهور ایران و روسیه ۹ بار با هم دیدار داشتند که از ابتدای انقلاب بی‌سابقه است. در واقع نگاه ایران به روسیه به عنوان یک قدرت بین‌المللی و هم نگاه روسیه به ایران به عنوان قدرت منطقه‌ای مکمل همدیگر هستند، به خصوص در مورد مسائل امنیتی و دفاعی نگاه و راهبردهای دو کشور مکمل همدیگر هستند؛ چنانچه طی سال‌های گذشته و به ویژه در سال‌های اخیر همکاری خوبی بین دو کشور شکل گرفته و از نظر اقتصادی هم نه تا حدی که مورد انتظار بوده اما تا حد قابل توجه پیشرفت کرده‌اند.

روابط ایران و روسیه در گذشته همیشه با موانعی در هر دو کشور مواجه بوده است ولی در سه سال اخیر این موانع به حد آشکاری برطرف شده و جریان‌هایی (که بنا به دلایلی براساس تحلیل‌ها و گرایشات مختلف مخالف توسعه مناسبات ایران و روسیه بودند) کم‌کم به این جمع‌بندی رسیده‌اند که منافع روسیه و ایران اقتضا می‌کند طی مناسبات سودمندی روابط خود را توسعه دهند. در واقع شرایط نوینی که آقای روحانی می‌فرمایند به موانع گذشته ای که در ایران و روسیه برطرف شده است اشاره می‌کند.

ایران و روسیه می‌توانند بویژه در توسعه مناسبات قفقاز جنوبی به ویژه ارمنستان، آذربایجان و گرجستان که هر کدام با مشکلات متعددی رو به رو هستند همکاری داشته باشند. از طرف دیگر در آسیای مرکزی همکاری ایران و روسیه می‌تواند به برقراری ثبات و امنیت در منطقه آسیای مرکزی کمک کند؛ در این مورد تا به حال روسیه تمایل جدی نشان نداده است، ولی ایران بسیار مشتاق شکل‌گیری چنین همکاری‌هایی بوده است. از طرف دیگر در منطقه خاورمیانه با توجه به تجربه‌ در سوریه در سایر مناطق مثل یمن و عراق می‌تواند همکاری خوبی بین ایران و روسیه در راستای ایجاد امنیت و ثبات شکل بگیرد. در افغانستان هم همکاری‌های خوبی برقرار است که می‌تواند گسترش بیشتری پیدا کند به شرطی که این همکاری چندجانبه باشد. چون موضوع افغانستان موضوع بسیار مهمی است و همکاری دو و یا سه‌جانبه کفایت نمی‌کند و همکاری چندجانبه جوابگو لازم است.

برای توسعه مناسبات اقتصادی باید منافع مشترکی تعریف شود. پیش از این تحریم‌ها وجود داشت، اما این تحریم‌ها برداشته شده و مسائل بانکی باقی مانده است. گذشته از این موضوع در زمینه انرژی هر دو کشور تولیدکننده انرژی و نفت و گاز هستند و سرمایه‌گذاری مشترک عامل خوبی برای توسعه مناسبات است، اما برخی از شرکت‌هایی که در روسیه با غرب در ارتباط هستند در این زمینه تردید دارند و نگران تحریم‌های آمریکا ( که ممکن است برای این موضوع به وجود بیاورد) همچنین همکاری ریلی می‌تواند توسعه بیابد. برقی شدن و دو خطی شدن راه‌آهن جلفا موضوع خوبی برای توسعه همکاری است. در مورد تولید برق از طریق نیروگاه‌های حرارتی قبلا که در اهواز و نکای مازندران همکاری انجام شده است که این مهم می‌تواند در سایر قسمت‌ها هم انجام شود و روسیه هم  آمادگی دارد؛ اما مشکل اساسی بانک‌ها و ایجاد تسهیلاتی برای بازرگانان است که بتوانند کالا حمل و صادر کنند. باید بانکی با اعتبارات لازم بوجود بیاید و بیمه‌های کالاها را تضمین کند. در مجموع  موضوعات متعدد و مختلف هستند و علیرغم توافقاتی که به وجود آمده این مشکلات بایستی از بین بروند.

زیرساخت‌های لازم برای گردشگری باید به وجود بیاید و گردشگران روسی بتوانند به ایران بیایند و زمینه‌هایی برای گردشگری سالم برای روس‌ها مهیا شود. از طرفی برای رفتن ایرانیان به روسیه باید زیرساخت‌های لازم و گروه‌های گردشگری فعال وجود داشته باشد؛ لغو ویزا به مفهوم کمک به تسریع در صدور ویزا است. زیرا  اگر فرد بخواهد برای مسافرتش اخذ ویزا چند ماه طول بکشد یا با مشکلات متعددی مواجه شود انگیزه‌ی کمتری برای سفر خواهد داشت؛ اما اگر ویزا در فرودگاه صادر شود و یا با توافق‌انجام شده به صورت جمعی صادر شود به صورت گروه‌های توریستی بهتر می‌توان رفت و آمد را تسریع و شناخت بهتری نزد افکار عمومی دو کشور ایجاد کرد. از طرف دیگر رسانه‌ها می‌توانند امکانات توریستی برای روس‌ها و ایرانی‌ها بهتر معرفی کنند.

 روابط رو به رشد است و در سال‌های آتی گسترش بیشتری پیدا می‌کند، زیرا زمینه‌های مشترک منافع پیدا شده و اراده جدی هم در کرملین و هم در ایران وجود دارد و فکر می کنم آینده روابط دو کشور به سمت گسترش هر چه بیشتر مناسبات پیش خواهد رفت.