جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
مداخلات خارجی در سودان و آینده آن
احمد بخشی/ کارشناس مسائل آفریقا
تحولات سودان که در بستری از نارضایتیهایی داخلی نسبت به رژیم سابق این کشور آغاز شد و با مقاومت مردم در آستانه رقم زدن سر آغاز جدید در ساحت سیاسی این کشور شرق آفریقا بود، با مداخله نظامیان، رنگ و بویی متفاوت از انتظارات فزاینده مردم به خود گرفت و در نهایت حضور جریانهای خودخوانده و مداخله های خارجی را در پی داشت. به نظر می رسد با تغییر رژیم سابق و روی کار آمدن نظامیان، مطالبات مردم مصادره گردیده و به دلیل عدم مشروعیت داخلی کودتاگران، تحولات در راستای حامیان خارجی آنان رقم خورد. هرچند که بر اساس ساختار اتحادیه آفریقا، هر نوع رژیم کودتایی، نامشروع تشخیص داده میشود و میبایست در مدت زمان کوتاه قدرت را به غیر نظامیان واگذار نماید، اما فقدان رهبر تاثیرگذار در سودان و عدم هژمون جریان و یا جریانهای مردمی و شکاف میان آنها- علیرغم مقاومت های مردمی و جوانان-، زمینه را برای تداوم حکومت کودتاگران فراهم ساخته است. کشورهای خارجی مانند امارات متحده عربی، عربستان سعودی و مصر، حضور نظامیان را در راستای منافع خود تلقی کرده و آنان را در راستای تداوم سیاست محافظهکارانه خود و مبارزه با جریانهای اسلامگرا و به ویژه اخوان المسلمین و از سوی دیگر در راستای اهداف استراتژیک خود می دانند . ریاض و ابوظبی همچنین تلاش کردند کمکهای مالی را نیز به شورای نظامی انتقال بدهند تا موقعیت آنها را برای بقای حاکمیت در کشور تثبیت کنند. شورای نظامی انتقالی در همین رابطه با اعزام هیئتهای رسمیِ هماهنگی با متحدانش تلاش کرد تایید و حمایت بیشتری از تحرکات خود در سودان به دست بیاورد. کمک سه میلیارد دلاری آنها به شورای نظامی انتقالی سودان در این چارچوب تحلیل میشود. همزمان با حمایتهای مصر، عربستان و امارات از نظامیان سودان، خبرهایی در خصوص تصمیم احتمالی شورای نظامی انتقالی مبنی بر لغو توافقنامه احداث پایگاه نظامی ترکیه در سودان منتشر شد که نشان از جهتگیری خاص شورای انتقالی دارد؛ این اقدام تقریبا در راستای تنش در روابط سودان با ترکیه و تعارض با سیاست حزب عدالت و توسعه همانند مصر و لیبی دنبال میشود.
طرح محمد بن سلمان و محمد بن زاید ولیعهد عربستان و امارات در آفریقا که بعد از خیزشهای مردمی در این کشورها شدت گرفت، برای ورود به منطقه مغرب عربی و شمال آفریقا بود که با کودتاهایی برای ناکام گذاشتن اعتراضات مردمی در الجزایر و سودان آغاز شده و با تلاش برای تثبیت نفوذ این کشورها در پایگاههای نظامی سومالی و جیبوتی و اریتره واقع در شاخ آفریقا ادامه پیدا کرده است. با این وجود به نظر میرسد که ریاض و ابوظبی شرایط کنونی در سودان و دیگر کشورهای آفریقایی را فرصتی برای تقویت منافع استراتژیک خود در شمال آفریقا میدانند. آنها معتقدند که به این ترتیب میتوانند ایران را از سواحل دریای سرخ دور نگه دارند و در عین حال نیروهای نظامی سودان در یمن که بالغ بر هزاران نفر است، حفظ خواهد شد. عربستان و امارات همچنین به دنبال حمایت از سرمایهگذاریهای بخش کشاورزی به ارزش دهها میلیارد دلار در اراضی سودان هستند که برای تولید گندم و حبوبات برای مصرف داخلی دنبال میشود. این کشورها به همراه رژیم مصر، از طریق اقدامات خود در آفریقا تلاش دارند با آن چیزی که آن را اسلام سیاسی معرفی میکنند و ترکیه و قطر را سردمداران این رویکرد میدانند، مبارزه کنند
همانطور که ذکر شد یکی از موضوعاتی که به نظر میرسد به تشدید بحران داخلی در سودان دامن می زند، مداخلات خارجی است که با موج سواری بر حوادث، قصد دارند جریان این کشور را به سمت اهداف مورد نظر خود هدایت کنند. این امر هوشیاری طرفهای درگیر در سودان را میطلبد که منافع ملی را بر منافع حزبی ترجیح دهند و در راستای تحقق خواستههای اصلی مردم که در واگذاری انتقال مسالمت آمیز قدرت به غیرنظامیان نمود می یابد، گام بردارند. در صورت عدم تحقق این امر، سودان با خطر بزرگی مواجه خواهد شد که ممکن است این کشور را به جنگ داخلی سوق دهد. براساس فشارهای اتحادیه افریقا و تعیین و تمدید مهلت واگذاری قدرت به غیر نظامیان در این کشور، سرانجام اخیرا، توافق نامه دوره انتقالی به امضا رسید. طبق توافقات صورت گرفته میان این گروهها و شورای نظامی، شورای حاکمیتی یک دوره انتقالی به مدت سه سال و سه ماه امور کشور را به دست خواهد گرفت. هر چند که باید متذکر گردید که گروههایی از نظامیان و غیر نظامیان نیز مخالفت خود را با این توافق نامه اعلام کردهاند. امید است با عمل و مراقبت از این توافق نامه توسط گروهها، مانع از مداخلات خارجی و جنگهای داخلی گردند.
لازم به ذکر است که کشور سودان در قلب عمق استراتژیک کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و دریای سرخ قرار دارد. این کشور به چند دلیل برای اعراب مهم است اول آنکه سودان دروازه ای برای اعراب حاشیه خلیج فارس به سوی آفریقا محسوب می شود علاوه بر آن دریای سرخ و باب المندب یک موقعیت استراتژیک بسیار خاص برای این کشور فراهم کرده است. بدین ترتیب سودان پلی استراتژیک میان کشورهای خلیج فارس و آفریقا به شمار میآید. علاوه بر این سودان از منابع طبیعی سرشار نیز بهرهمند است به طوریکه نزدیک به ۴۰ درصد از زمینهای کشاورزی جهان عرب در سودان قرار دارد. همچنین همسایگی با هشت کشور پر اهمیت افریقایی و نیز قرار گرفتن آن در مجاورت دریای سرخ و خاورمیانه و از جهتی وجود منابع ارزشمند معدنی و زراعی قابل توجه در آن، موجب شده که این سرزمین از اهمیت ویژه ای نزد قدرت های جهانی برخوردار گردد.
0 Comments